هرآنچه که باید پیش از خرید کارت گرافیک (GPU) گیمینگ بدانید
واحد پردازش گرافیک یا همان GPU (مخفف کلمه Graphics Processing Unit) که ما به عنوان کارت گرافیک نیز آن را می‌شناسیم، ابزاری برای رندر گرفتن (پردازش و خروجی گرفتن) تصاویر در سیستم‌های کامپیوتری است. این قطعه یکی از حیاتی‌ترین قطعات برای تجربه گیم است.
همچنین بد نیست که مقاله آموزشی مرتبط با بهترین کارت گرافیک گیمینگ را نیز از مجله ای سی بلاگ بخوانید.
اگر گیمر، استریمر، تولید کننده محتوا و یا فعال صنعت مدیا و ویرایش باشید، تهیه این قطعه در راس نیازهای شما قرار می‌گیرد. چرا که این توانایی این قطعه عملکردی مستقیم بر تمامی پردازش‌های گرافیک محور کامپیوتر شما خواهد داشت.
برندینگ: انودیدیا در برابرAMD
بازار کارت گرافیک برای سال‌های متوالی است که به صورت عمده انتخابی از بین تراشه‌های دو برند شناخته شده‌ی ای‌ام‌دی (AMD) و انویدیا (Nvidia) را در اختیار ما قرار می‌دهد. حال سوال این است که کارت گرافیک‌ها با تراشه‌های گرافیکی کدام یکی از این دو برند بیشتر مناسب گیمرها می‌باشند؟
برای مدتی طولانی، کارت گرافیک‌های قدرتمند انویدیا محبوب‌ترین کارت‌ها، به ویژه در میان گیمرها بودند. دهه ۲۰۱۰ دوره چندان خوبی برای AMD نبود. چرا که در این دوره تیم سبز پوش (انویدیا) صدر نشین بی‌چون و چرای بازار کارت گرافیک‌های بالارده بود. در حالی که در توصیف وضعیت AMD فقط می‌توانستیم عبارت متوسط را به کار ببریم.
با این حال در چندسال گذشته عرضه‌ی کارت گرافیک‌های رادئون (Radeon) ای‌ام‌دی از لاین ناوی (Navi) که مبتنی بر میکروچیپ‌های RDNA هستند، رقابت را دست‌خوش تغییرات زیادی کرده است. با وجود این که همچنان محبوبیت کارت‌های بالا رده‌ی انویدیا در سال گذشته بین گیمرها بیشتر بوده است؛ با این حال همچنان نمی‌توان با قطعیت گفت این روال ادامه خواهد داشت. چرا که این دو کمپانی در محصولات بالارده‌ی گیمینگ، دوشادوش هم در حال رقابت هستند.
بنابراین پاسخ به این سوال که انویدیا بهتر است یا AMD بدون بررسی مدل به مدل ممکن نیست. در حال حاضر هر دو شرکت انتخاب‌های باکیفیتی برای گیمرها را در بازه‌های متفاوت قیمتی ارائه می دهند که می‌تواند مطابق با شرایط و محدودیت‌های بودجه طیف گسترده‌ای از مشتریان باشد. رقابت قطعاً بسیار بهتر از سال‌های گذشته است، اما این شما هستید که باید انتخاب کنید.
نام گذاری کارت گرافیک‌های انویدیا (Nvidia)
انویدیا نیز همانند بسیاری از تولید کنندگان سخت افزار شیوه منحصر به فرد نام‌گذاری خود را داراست. این نام گذاری با نام برند آغاز شده در ادامه به معرفی زیرمجموعه برند یا ساب‌برند (Sub-Brand) جی‌فورس می‌پردازد. سپس عبارت اختصاری GTX و RTX ذکر شده است که در ادامه مطلب به صورت کامل به بررسی آن می‌پردازیم.
پس از آن به دو جفت عددی می‌رسیم. مجموعه اول معرف نسل پردازنده و معماری پایه آن است که به ترتیب ۲۰ و ۱۶ معرف تورینگ و ۱۰ معرف معماری قدیمی‌تر پاسکال هستند. جفت بعدی هم بیان‌گر عملکرد پردازنده است که بالا رفتن آن با کارآیی پردازنده گرافیکی رابطه مستقیمی خواهد داشت. برای مثال ۵۰ معرف پردازنده‌های بیسیک ۶۰ معرف مید رنج‌ها، و ۷۰ و بالاتر معرف کارت‌های قدرتمندتر گیمینگ را دارند.
در نام گذاری کارت گرافیک‌های انویدیا گاهی به پسوندهای اختصاری (Suffix) نیز برمی‌خوریم که هریک بیان‌گر یک سری ویژگی خاص هستند. در صورت عدم ذکر پسوند، کارت گرافیک موردنظر، معرف مدل استاندارد خود خواهد بود؛ اما به طور معمول ما به سه پسوند اصلی در این کارت‌ها برخورد می‌کنیم.
| پسوندها در کارت گرافیک‌های انویدیا (Nvidia) | توضیحات |
| پسوند Ti | مخفف عبارت Titanium است، معرف کارت گرافیک با تعداد هسته‌های بیشتر و به طبع سرعت کلاک بالاتر، رم ویدیویی بیشتر و در نتیجه عملکرد بهتر است. |
| پسوند Super | معرف کارت‌ها با هسته‌های بیشتر و در نتیجه عملکرد بهتر اما نه به اندازه کارت‌های Ti، است. |
| پسوند OC | کارت‌ها با این پسوند تنظیمات سرعت کلاک بالاتری نسبت به مدل‌های استاندارد خواهند داشت. |
تفاوت GTX و RTX کارت گرافیک‌های انویدیا در چیست؟
عبارت GTX که کوتاه شده‌ی عبارت Giga Texel Shader eXtreme است، لاینی تجاری از محصولات GeForce انویدیاست که اولین بار در سال ۲۰۰۸ با سری ۲۰۰ با نام رمز تسلا معرفی شدند. اولین محصولات این سری GTX 260 و نسخه گران‌تر یعنی GTX 280 بود. این سری از کارت‌های انویدیا که پیش ازین نماینده‌ی کارت‌های خانگی و گیمینگ انویدیا بودند، در حال حاضر بیان‌گر و معرفی کننده نسل استاندارد کارت گرافیک‌های این برند هستند.
در مقابل RTX که به اختصار بیان‌گر عبارت Ray Tracing Texel eXtreme است یکی از سری محصولات جدیدتر جی‌فورس است. کارت‌های RTX به صورت خاص به منظور پشتیبانی از فناوری رهگیری پرتو یا ری تریسینگ (Ray Tracing) معرفی شدند. رهگیری پرتو یا به شکل دقیق‌تر، رهگیری بلادرنگ پرتو (Real-Time Ray Tracing) ترندی جدید در حوزه گرافیک است که تا همین اواخر صرفا در انحصار هالیوود بود.
همانطور که از نام آن پیداست، این تکنولوژی با ردیابی اشعه در زمان واقعی، می‌تواند نورپردازی درون بازی را بسیار واقعی‌تر جلوه دهد زیرا کارت گرافیک را قادر می‌سازد تا مسیر پرتوهای مجازی نور را ردیابی کرده و بدین ترتیب با دقت بیشتری نحوه تعامل با اشیاء موجود در محیط را شبیه سازی کند. برای کسب اطلاعات بیشتر در این حوزه بد نیست مقاله «رهگیری پرتو چیست و برای بازی‌های ویدیویی به چه معناست؟» را مطالعه کنید.
چه کارت‌هایی از ری تریسینگ پشتیبانی می‌کنند؟
سری RTX که اولین بار در سال ۲۰۱۸ و با بهره‌گیری از معماری تورینگ (Turing) معرفی شدند، جزو کارت‌های بالا رده (high-end) انویدیا محسوب می‌شوند که با هدف قرار دادن مخاطبان گیمینگ و به منظور قبضه بازار کارت‌های بالا رده معرفی شدند. این کارت‌ها شامل فناوری‌های جدیدتری از حیث بصری و محاسبات هستند که به طبع قیمت آن‌ها را بالا میبرد
در حال حاضر سری ۲۰ به بعد کارت گرافیک‌های انویدیا متعلق به مدل‌های تحت عنوان RTX و کارت گرافیک‌های سری ۱۶ نیز تحت عنوان GTX عرضه می‌شوند. هر دو این لاین تحت معماری جدید انویدیا یعنی تورینگ (Turing) توسعه داده می‌شوند. معماری تورینگ بزرگ‌ترین پیشرفت انویدیا در صنعت گرافیک از زمان معرفی هسته‌های کودا در سال ۲۰۰۶ تا به امروز محسوب می‌شود.
این معماری با بهره‌گیری از ۲۶۰۸ هسته‌ی کودا و هسته‌های اختصاصی RT فناوری رهگیری پرتو یا ری تریسینگ (Ray Tracing) را امکان‌پذیر خواهند کرد. همچنین به لطف هسته‌های تنسور (Tensor)، می‌تواند با به‌کارگیری هوش مصنوعی و یادگیری ماشین، پردازش‌ها را به شیوه بسیار بهینه‌تری به انجام برساند.
ثمره‌ی امکانات پیشرفته‌ی این معماری و تاثیر آن در اجرای بازی‌ها را می‌توان در لاین RTX مشاهده کرد. این سری از کارت گرافیک‌ها که در رده‌ی متوسط تا بالا رده عرضه می‌شوند از ویژگی‌هایی چون یادگیری عمیق، رهگیری پرتو و هوش مصنوعی در ایجاد و نمایش جلوه‌های بصری بهره می‌برند.
در مقابل GTX یک انتخاب مقرون بصرفه‌تر و ارزان قیمت‌تر برای کاربران عادی‌تر است. این سری کارت گرافیک‌ها با وجود استفاده از معماری تورینگ، فاقد برخی تکنولوژی‌های منتسب به این معماری و امکانات پیشرفته‌تر سری‌های جدیدتر است و در نتیجه قیمت کمتری نیز دارند.
نام گذاری کارت گرافیک‌های AMD
کارت گرافیک‌های AMD نیز همانند سایر پردازنده‌های بازار از شیوه‌ی نام گذاری خاصی پیروی می‌کنند. برای مثال در نام گذاری کارت گرافیک مدل AMD Radeon RX 5700 XT، پس از بیان نام کمپانی و سری تولید کارت گرافیک ذکر می‌شود. رادئون در حال حاضر معرف سری کارت‌ّای معمول AMD است. در ادامه نیز پیشوند الفبایی RX (احتمالا مخفف Radeon Experience) روبرو هستیم.
در ادامه به یک پارت عددی سه بخشی روبرو می‌شویم. عدد اول این قسمت بیان‌گر نسل چیپست پردازنده گرافیکی است که در حال حاضر در نسل پنج و به تازگی ششم از پردازنده‌های گرافیکی رادئون هستیم. عدد بعدی بیان‌گر سطح عملکرد پردازنده است که بسته به کاربرد خریدار می‌تواند متفاوت باشد. این عدد می‌تواند ارقامی بین ۴ تا ۹ به خود بگیرد.
رقم ۴ معرف کارت گرافیک‌های بیسیک، ۵ و ۶ میان رده‌ها (Mid-range) مناسب برای رندر با رزولوشن ۱۰۸۰p، ارقام ۷ و ۸ بالا رده (High-end) مناسب برای رزولوشن ۱۴۴۰p و رقم ۹ حرفه‌ای (Enthusiasts) مناسب برای رزولوشن ۲۱۶۰p می‌باشند. در انتها نیز دو رقم صفر برای تکمیل مدل ذکر می‌شود.
و در نهایت نام گذاری‌های AMD نیز امکان ذکر پسوند نیز وجود دارد. عدم ذکر این پسوند معرف کارت گرافیک‌های استاندارد و نسخه‌های معمول است. خوشبختانه نام گذاری سری‌های جدید AMD به پیچیدگی پردازنده‌های گرافیکی انویدیا نیست و تنها پسوند فعال حاضر، XT است. پسوند XT بیان‌گر تاپ مدل‌ها با عملکرد بهتر و سرعت کلاک بالاتر هستند.
نوع و حجم حافظه ویدئویی
حافظه ویدئویی کارت گرافیک یا VRAM (مخفف Video Random access memory) یکی از مهم‌ترین مولفه‌هایی است که در هنگام خرید کارت گرافیک به آن اشاره می‌شود. این حافظه وظیفه نگهداری از اطلاعات مورد نیاز پردازنده‌ی گرافیکی نظیر تکسچرها و افکت‌های بازی را بر عهده دارد. مهم‌ترین عاملی در مصرف حافظه ویدئویی نقش اساسی دارد، میزان وضوح صفحه نمایش می‌باشد.
کاربرد حافظه ویدئوی در واقع به مثابه رم یا حافظه موقت کامپیوتر است. با این تفاوت که حافظه ویدئویی در واقع به پردازش‌های داخلی تراشه‌ی گرافیکی رو انجام می‌دهد و به شکل یک ماژول مجتمع در معماری کارت گرافیک تعبیه شده است.
حافظه کارت گرافیک‌ها امروزه به طور معمول در حجم‌های ۴، ۶ و ۸ در دسترس هستند. شما همواره می‌توانید کارت‌هایی با حافظه گرافیکی بالاتر و یا پایین‌تر نیز پیدا کنید. با این حال مادامی که در حال انتخاب کارت گرافیک برای کامپیوترهای گیمینگ خانگی هستیم، حجم‌های بالا و یا پایین‌تر مورد بحث ما نخواهد بود.
حافظه‌ی ویدئویی همه چیز نیست
با وجود اینکه حافظه ویدئویی کارت گرافیک از عوامل تاثیر گذار در توانایی و قیمت کارت خواهد بود، با این حال همواره تهیه یک کارت گرافیک با حافظه ویدئویی بالا به معنی توانایی مطلق بالای کارت نخواهد بود. برای مثال دو کارت RTX 2080 SUPER و GTX 1070 را در نظر بگیرید. هردوی این کارت‌ها با حجم حافظه ۸ گیگابایتی در دسترس‌ند، اما در بحث عملکرد بسیار متفاوت خواهند بود.
| رزولوشن مورد نظر | حافظه‌ی گرافیکی مورد نیاز (GB) |
|---|---|
| 720p | ۲ |
| 1080p | ۴ الی ۶ |
| 2K | ۶ الی ۸ |
| 4K | ۸ و بالاتر |
حال اینکه کارت گرافیک با چه حجم حافظه‌ای مناسب شماست، بستگی به نیاز و بودجه‌ی شما دارد. برای مثال اگر به دنبال تجربهی بازی‌ها در رزولوشن ۱۰۸۰p باشید، احتمالا یک کارت گرافیک ۴ یا ۶ گیگابایتی تمام نیازهای شما را مرتفع نماید. اگر قصد تجربه بازی در رزولوشن‌های بالاتر نظیر ۴K را دارید، بایستی حداقل یک مدل ۸ گیگابایتی را در نظر داشته باشید.
این حافظه‌ها بسته به کاربرد کارت گرافیک در انواع و اقسام متفاوتی تولید می‌شوند. برای مثال کارت گرافیک‌هایی با حافظه‌های GDDR5 ،GDDR5X ،GDDR6 ،GDDR6X و HBM2 از رایج‌ترین انواع حافظه‌های امروزی هستند. تفاوت این کارت‌ها در پهنای باند و سرعت حافظه است. به طبع GDDR6 که از جدیدترین نسل‌های حافظه است، علاوه بر بهینه بودن عملکرد به مراتب بهتری دارد.
هسته‌های کودا در برابر پردازشگرهای Stream
احتمالا هنگام انتخاب کارت گرافیک، درباره‌ی هسته‌های کودا (CUDA) زیاد شنیده‌اید. با این حال تعریف دقیق یا درستی از این هسته‌ها ندارید. متاسفانه در سطح اینترنت نیز باورهای غلط بسیاری درباره‌ی این هسته‌ها وجود دارد. هسته‌های کودا (مخفف عبارت Compute Unified Device Architecture) یکی از تکنولوژی‌های پردازشی منحصر به انویدیا است که در واقع عملکردی مشابه با هسته‌های پردازشی پردازنده‌ی مرکزی دارد.
به طور قطع این ویژگی در کارت گرافیک‌های انویدیا معرف توانایی پردازنده گرافیکی می‌باشد. با این حال به واسطه‌ی فعالیت بسیار پیچیده‌تر پردازنده‌های گرافیکی نمی‌توان به طور دقیقی این هسته‌ها را عامل مقایسه دو مدل کارت گرافیک انویدیا و برتری دادن یکی بر دیگری دانست. معادل فنی این تکنولوژی در سری پردازنده‌های گرافیکی AMD را می‌توان پردازشگرهای Stream دانست.
اما باز هم نمی‌توان با اکتفا کردن به تعداد هسته‌های کودا و قیاس آن با تعداد پردازشگرهای Stream، یکی را بر دیگری برتری داد. چرا که این دو تکنولوژی به هیج عنوان بیان‌گر میزان برابری از پردازش نیستند. از طرفی کارکرد این هسته‌ها در کنار سایر قابلیت‌های پردازنده گرافیکی مانند حافظه ویدئویی مشخص می‌شود.
در نتیجه برای مقایسه دو مدل کارت گرافیک به هیچ عنوان نمی‌توان به تعداد پردازشگرهای Stream یا هسته‌های کودا اکتفا کرد. و بهترین روش برای مقایسه عملکرد پردازشی یک کارت گرافی استفاده از بنچمارک‌ها می‌باشد. برای این دسته از مقایسه‌ها می‌توانید از وبسایت‌های جامعی نظیر «UserBenchmark» استفاده کنید.
هسته‌های RT و Tensor
چند سالی هست که انویدیا خانواده محصولات خود را با قابلیت‌ها سخت‌افزاری جدید و نوآورانه‌ای روانه بازار می‌کند. هسته‌های RT و Tensor از جمله این قابلیت‌ها هستند. هسته‌های RT برای اجرای جلوه‌های رهگیری پرتو و هسته‌های Tensor به منظور اجرای آنتی الیاسینگ مبتنی بر هوش مصنوعی با هدف بهبود جلوه‌های بصری و ایجاد شفافیت در تصاویر بدون افت محسوس عملکرد به کار گزفته می‌شود.
هردوی این تکنولوژی‌ها از ترندها بسیار جدید صنعت محسوب می‌شوند. از این رو تا همین اواخر این تکنولوژی‌ها در انحصار انویدیا بودند. در مقابل در طی یکی دو سال گذشته AMD نیز با معرفی قابلیت‌های ray accelerators و FidelityFX که عملکرد کمابیش مشابه هسته‌های RT و Tensor دارند. با این حال می‌توان گفت از حیث خروجی همچنان انویدیا در این حوزه، دست بالا را دارد.
اما آیا این تکنولوژی‌ها آن طور که مدیا تبلیغ می‌کنند برای گیمینگ لازم هستند و بایستی بابت کارت گرافیک‌ها با هسته‌های RT و Tensor هزینه کرد؟ حقیقت امر این است که با وجود بهره گیری برخی از بازی‌های بزرگ نسل جدید از چنین قابلیت‌هایی، هنوز هم این تکنولوژی‌ها چندان فراگیر نیستند. فلذا اگر بودجه‌ی محدودی دارید، می‌توانید از آن‌ها صرف نظر کنید.
تکنولوژی G-Sync و FreeSync
تکنولوژی G-Sync و FreeSync به ترتیب توسط انویدیا و AMD برای رفع مشکل پارگی تصویر(Screen Tearing) در نسل جدید کارت گرافیک‌ها ارائه شده‌اند. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که تعداد فریم‌های تولید شده توسط کارت گرافیک شما با مانیتورتان همگام نباشد(غالبا بیشتر باشد).
تکنولوژی FreeSync متعلق به AMD هیچ هزینه اضافی به قیمت پایه مانیتور اضافه نمی‌کند. و فقط با کارت های گرافیک AMD سازگار است. در واقع درست مانند کارت گرافیک‌هایش قیمت تمام شده پایین‌تری فراهم می‌کند. در حالی که تکنولوژی G-Sync انویدیا بابت امتیاز استفاده این تکنولوژی از شرکت‌های ثالث چیزی بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ دلار بر قیمت پایه مانیتور می‌افزاید. این تکنولوژی نیز فقط با کارت‌های انویدیا سازگاری دارد.
غالب مانیتورهای جدید یکی از این دو تکنولوژی را شامل می‌شوند. پس هنگام خرید لازم است به سازگار بودن کارت گرافیک و مانیتور خود در این فناوری به شدت دقت کنید. اگر سمت کارت گرافیک‌های انویدیا می‌روید در نهایت بایستی بابت کیفیت بهتر هزینه بالاتری نیز بکنید.
دلیل اختلاف قیمت دو کارت گرافیک مشابه چیست؟
احتمالا هنگام اقدام به خرید کارت گرافیک متوجه شده‌اید که یک کارت گرافیک مشخص که توسط دو کمپانی متفاوت به بازار عرضه شده است، اختلاف قیمت قابل توجهی دارد. در واقع تراشه‌های اصلی همه این کارت گرافیک‌ها یکسان و از دو تولید کننده‌ی مادر است. با این حال خود کارت توسط برندهایی نظیر ایسوس، MSI، گیگابایت، زوتاک و… در لاین‌های متفاوت و با رنج قیمت‌های متفاوت عرضه می‌شوند.
تفاوت این برندها و لاین‌ها در جزییات جانبی کارت گرافیک‌هاست. کیفیت و جزییات ساخت قسمت‌های جانبی مثل فن‌ها، بدنه، بک پلیت، زیبایی و گاها سرعت کلاک آن‌هاست. همه این عوامل باعث می‌شوند تا قیمت یک کارت گرافیک مشابه تغییرات زیادی داشته باشد. این تفاوت‌ها با وجود اینکه عمر و تجربه کاربری از محصول را بهبود می‌بخشند اما در بحث عملکرد چندان تفاوتی در خروجی نهایی ایجاد نمی‌کنند.
کارت گرافیک مهم است، اما همه چیز نیست
با وجود این که کارت گرافیک حیاتی‌ترین قطعه در اجرای بازی‌ها می‌باشد، با این حال صرفا اکتفا کردن به این ماژول نمی‌توانید تجربهی مناسبی داشته باشید. در واقع کارت گرافیک بایستی در یک تعادل با سایر قطعات شما خریداری شود در غیر این صورت می‌تواند موجب گلوگاه یا باتل نک شده و قدرت پردازشی کامپیوتر شما را محدود کند.
نکته انتهایی این که کامپیوتر خانگی را به چشم یک پکیچ نگاه کنید نه ماژول مستقل. گره زدن کیفیت بازی کردن به یک قطعه خاص مثلا کارت گرافیک، کاملا اشتباه است. خروجی اجرای باکیفیت یک بازی نتیجه عملکرد متناسب و متعادل همه قطعات در کنار یکدیگر است. پس به اندازه و با فکر روی قطعات کامپیوتر خود، به خصوص کارت گرافیک سرمایه گذاری کنید.
نتیجه گیری
در این مقاله به صورت مفصل به بررسی المان‌های حائز اهمیت در خرید کارت گرافیک (GPU) برای گیمینگ پرداختیم. برای دریافت بهترین خروجی گیمینگ نیازی به تهیه مدل‌ها گران قیمت با تعدد هسته‌ها محاسباتی و قابلیت‌های خارق العاده ندارید. تنها کافیست با خرید هوشمندانه، مناسب‌ترین گزینه اقتصادی را برای پلتفرم خود تهیه کنید.
کارت گرافیک ابزاری برای رندر گرفتن (پردازش و خروجی گرفتن) تصاویر در سیستم‌های کامپیوتری است.
هر دو شرکت انتخاب‌های باکیفیتی برای گیمرها را در بازه‌های متفاوت قیمتی ارائه می دهند که می‌تواند مطابق با شرایط و محدودیت‌های بودجه طیف گسترده‌ای از مشتریان باشد.
بیشتر بخوانید:
